door Margaretha Coornstra (www.coornstra.nl)

NOORD-VELUWE – Het is een cynische en veelgehoorde verzuchting: dat Nederlanders in 1940-’45 veelal passief toekeken hoe hun Joodse landgenoten werden gedeporteerd. Toch moeten we niet voorbijgaan aan vele, vaak onbekende helden, die hun leven waagden om dat van anderen te redden. Ook de Noordwest-Veluwe kende ze: gewone, dappere mensen, die als vanzelfsprekend hun huis openstelden. Zij spelen postuum een rol in 'Mazzel Tov'; een documentaire van Frans Sellies, Bep de Waard-Ruijs en Tom Bergstra, alle drie betrokken bij Museum Sjoel Elburg.
Het initiatief kwam vanuit de gemeente Elburg. Ruud van Henten, beleidsmedewerker Cultuur & Erfgoed, had Sjoel-secretaris Tom Bergstra benaderd. De provincie stelt namelijk een budget beschikbaar voor tien vernieuwende activiteiten op cultuurgebied. ‘Mazzel Tov’ sluit aan bij één van de uitgangspunten van dit project: meer cultuurparticipatie door en voor ouderen en mensen met een beperking.
“De achterliggende gedachte bij ‘Mazzel Tov’ is: veel mensen kunnen zelf niet naar het museum, dus komt het museum bij hen,” legt Bep de Waard uit. De documentaire zal in beginsel vooral in verzorgingshuizen worden vertoond. “Al zouden ook schoolgaande jongeren een prima doelgroep kunnen vormen,” voegt Frans Sellies eraan toe.
De filmmakers bezochten diverse onderduiklocaties, van Nunspeet tot Oosterwolde. Tal van verhalen kwamen boven. Over de Oldebroekse predikant Otto Veening, die vanaf de kansel in versluierde termen opriep om de vervolgde Joden te helpen, uitdrukkelijk verwijzend naar de woorden van Christus: "Wat gij gedaan hebt voor de minste Mijner broeders, hebt ge voor Mij gedaan.” Veening was betrokken bij de ondergrondse organisatie waarin ds. Frits Slomp (schuilnaam 'Frits de Zwerver') een voortrekkersrol vervulde. De film vertelt ook over tandarts Boom, destijds woonachtig op landgoed Zwaluwenburg. Op de fiets, gewapend met zijn trapboormachine, peddelde Boom langs 's heren wegen om tot in Oosterwolde onderduikers bij te staan. Verder was daar wijkzuster Deliana Verhoef, die Joodse kinderen verborg in het magazijn van het Elburgse Groene Kruisgebouw. En de familie Van Zeeburg in Doornspijk, die onder meer het gezin Kahn (van het chique modehuis Hirsch) onderdak bood.
Helaas kent ook onze regio martelaren voor de moeizaam bevochten vrijheid. Zo toont ‘Mazzel Tov’ de trieste historie van de familie Spaan op ’t Harde, die de toen 13-jarige Carola Jacobs liet onderduiken. Tragisch genoeg werden vader en zoon Spaan opgepakt, vertelt Bep de Waard: "De zoon kwam om in het concentratiekamp. Vader Spaan overleefde het kamp, maar stierf bijna meteen na de bevrijding."

Op 28 november gaat ‘Mazzel Tov’ officieel in première, in verpleeghuis De Voord te Elburg.