23 JUNI 2011

In de nieuwe expositie staan de vrouwen van een aantal Joodse families uit Elburg centraal. In de vitrines liggen voorwerpen die zij gebruikt en verzameld hebben, van serviesgoed en bestek, tot boeken en geschreven brieven.

In één vitrine is een mooi porseleinen servies te zien. Het is een theeservies van Esther de Lange-Cracau, gemaakt in Silesië rond 1920. Esther de Lange werd in Sobibor vermoord. Het servies bleef in de familie en kwam uiteindelijk bij haar kleindochter terecht. Mevrouw Victoriena Roosje Klompmaker-Jacobs (1929) overleefde als meisje de oorlog in Elburg en vandaag opende zij deze tentoonstelling.

Schenkingen
De resultaten van het historisch onderzoek naar deze families en de familiefoto’s die verzameld zijn en die gebruikt mochten worden, geven de bezoekers van het museum een goed beeld van het leven van de Elburgse joodse vrouwen.

De familie De Hond gaf een doosje met persoonlijke spullen aan hun buren in bewaring. Zij kwamen niet terug, maar het doosje werd bewaard en een paar jaar geleden aan het museum geschonken. De buren ontvingen ook nog een paar aangrijpende brieven uit Kamp Westerbork van Klaartje de Hond, kort voor zij naar Auschwitz werd afgevoerd. Ook die liggen, zij het in kopie, in de vitrine.

Van de familie Vecht is behalve wat serviesgoed en bestek een aantal jongensboeken te zien. Deze werden door zoon Moos tijdelijk aan een vriend gegeven.

Soms werden voorwerpen niet aan vrienden gegeven, maar in het eigen huis verborgen. Zo kwam uit een spouwmuur van het huis in de Jufferenstraat dat aan de familie Wolff toebehoorde, tijdens de restauratie van het pand een joods gebedenboek te voorschijn.

Manufacturen
Het museum is ontzettend blij met de bruiklenen en schenkingen van deze voorwerpen. Ze zijn deels in de oorlog vlak voor de deportatie aan vrienden en buren in bewaring gegeven. Slechts een enkeling kon na de oorlog zijn bezit weer in ontvangst nemen. Zo keerden bijvoorbeeld de zusters De Lange weer terug naar hun manufacturenwinkeltje. Naast de objecten in een vitrine staat hier ook de tafel uit de winkel.

Historische fotogalerij
Behalve de voorwerpen van deze families zijn veel foto’s van Joodse vrouwen uit Elburg te zien. Ook hangt er een mooi schilderij van Yanneke Wijngaarden met de titel Jodin uit Elburg. Dit schilderij is geïnspireerd op Anna Schapira zoals ze voorkomt op de foto met het gezin Steinhauer. Deze foto is te zien op het grote bord dat voor de trap naar de vrouwengalerij hangt.

Wat nu te zien is, is een semipermanente expositie. Mochten er nog bijzondere voorwerpen van andere families te voorschijn komen, dan kan na verloop van tijd een vitrine veranderd worden. Ook leeft nog het idee om een film te maken over de koosjere keuken.

De tentoonstelling is gemaakt door Lydie van Dijk en Tom Bergstra, gastconservators van Sjoel Elburg. Historisch onderzoek is verricht door Wim van Norel.