Joods museum Elburg gaat door
Sjoel Elburg gaat door. In het Gelderse vestingstadje wordt volgend jaar in de voormalige synagoge een joods museum gevestigd. Uitgewerkte plannen voor een dergelijk museum werden voor het eerst in februari van dit jaar gepresenteerd. De stichting Sjoel Elburg heeft nu de accommodatie en de financiën rond. Dit maakte Mr. P. Th. Van Hout, voorzitter van de Stichting Sjoel Elburg, vandaag in Elburg bekend.
De plannen voor een Joods museum dateren al vanaf 1992. Maar eerst moest aan drie voorwaarden worden voldaan. De eerste was onderdak vinden voor verenigingen die al tientallen jaren gebruik maken van het gemeentelijke gebouw. Dat is nu gelukt. Vanaf 1 januari 2007 is de uitbreiding van het gemeenschapscentrum gereed en krijgen de plaatselijke verenigingen een alternatieve huisvesting.
Een tweede voorwaarde voor het langverwachte museum is de financiering. In totaal komt het project op een kleine zeshonderdduizend euro. “Tachtig procent daarvan is nu binnen of toegezegd. De bijdragen komen onder meer van de provincie Gelderland, het VSB fonds, het Prins Bernard Cultuurfonds, de gemeente Elburg, het plaatselijke bedrijfsleven en van donateurs. Het laatste deel van het budget verwachten wij zeer binnenkort. De gemeente Elburg overhandigt dan het eigendomsrecht van de synagoge aan het museum”, aldus Van Hout.
Ten derde is uitgebreide research gedaan naar 15 Joodse families die zich sinds 1700 in Elburg hadden gevestigd. Dat heeft bijzondere en aangrijpende verhalen opgeleverd. Daarnaast stelt het Joods Historisch Museum uit Amsterdam voorwerpen voor expositie ter beschikking.
Elburg kent een bijzondere Joodse geschiedenis. Vanaf omstreeks 1700 vestigen zich Joden uit Duitsland en Oost-Europa in Nederland, voornamelijk de in de provincie en kleine steden zoals Harderwijk, Winterswijk en ook in Elburg. Vele honderden jaren lang woonde en werkte de joodse gemeenschap in Elburg met behoud van hun religieuze identiteit. Interessant is dat er met hun opvattingen rekening werd gehouden. De Joodse kinderen in Elburg kregen bijvoorbeeld op woensdagmiddag extra les zodat zij op zaterdag sabbat konden houden.
“Een doosje van niks”
Onder de meer dan dertig schenkingen van voorwerpen die Sjoel Elburg al heeft ontvangen, is een bijzonder doosje van de Joodse familie De Hond. Het eenvoudige doosje was in bewaring gegeven aan de buren vlak voordat de familie werd gedeporteerd. “Het is eigenlijk een doosje van niks, maar de inhoud maakt het bijzonder,” zegt historicus W. van Norel die onderzoek heeft gedaan naar de Joodse geschiedenis van Elburg. Het doosje bevat onder meer het trouwboekje, een oproepkaart voor militaire dienst, schoolrapporten, een brief uit Westerbork en veel familiefoto’s. “De buren hebben het al die jaren bewaard, maar het is nooit opgehaald. Volgend jaar krijgt het een speciale plaats in onze tentoonstelling. Dit doosje symboliseert het einde van de Joodse geschiedenis van Elburg”, aldus Van Norel.