Goed nieuws voor fietsliefhebbers die een unieke route willen rijden en wel langs joodse onderduiklocaties op de Noordwest-Veluwe. De Fietsgids Joodse onderduiklocaties op de Noordwest-Veluwe is vanaf 26 september 2020 beschikbaar en is verkrijgbaar in Museum Sjoel Elburg.

De gids bevat twee fietsroutes vanuit Museum Sjoel Elburg. De noordelijke route gaat naar Oosterwolde, Oldebroek en Noordeinde en beslaat een totale lengte van ongeveer 45 km. In de zuidelijke route zijn Doornspijk, Nunspeet, Vierhouten en ’t Harde opgenomen. De totale lengte van deze route is 52 km.

Presentatie
De presentatie van de fietsgids vindt plaats op 26 september bij de familie Dekker aan de Gelderse Sluis, nabij het buurschap Noordeinde. Weduwe Hermina Dekker ontfermde zich in totaal over 23 onderduikers, onder wie vier joden. Het eerste exemplaar van de Fietsgids wordt overhandigd aan Jan Dekker, de jongste zoon van Hermina. Hij was acht jaar toen de joden in de sluiswachterswoning onderdoken. Hij kan daar nog levendig over vertellen.

Project
De Fietsgids is het derde onderdeel van het project “Onderduiken op de Noordwest-Veluwe”. De eerste twee waren: de documentaire “Onderduiken op de Noordwest-Veluwe” voor de groepen 7 en 8 van de basisschool en de bijbehorende Lesbrief.

Kennisbank online
Op zaterdagmorgen 26 september gaat op de website van Museum Sjoel Elburg ook het vierde onderdeel van het project Onderduiken op de Noordwest-Veluwe online. Onder de button “Kennisbank” worden ongeveer 95 joodse onderduiklocaties op de Noordwest-Veluwe gepresenteerd. Dit onderdeel loopt door: we verwachten de komende tijd nog meer joodse onderduiklocaties te registreren.
De joodse onderduiklocaties van de Noordwest-Veluwe gaan deel uitmaken van het internationale project “Mapping Hiding Places”. Dit project is een initiatief van dr. D.G. Hondius, stafmedewerker van de Anne Frankstichting en universitair docent aan de Vrije Universiteit.

Bep de Waard-Ruys
Samensteller van de Fietsgids is Bep de Waard-Ruijs. Zij kwam op het idee om een aantal onderduiklocaties middels een fietstocht aan elkaar te verbinden. “We hebben al langer het voornemen om tijdens het programma Open Joodse Huizen, dat om de twee jaar begin mei door Museum Sjoel Elburg wordt georganiseerd, ook aandacht te besteden aan joodse onderduiklocaties rondom Elburg. Op de gehele Noordwest-Veluwe waren er mensen die met gevaar voor eigen leven aan joden schuilplekken gaven. In het kader van Gelderland Herdenkt 75 jaar Vrede en Vrijheid hebben we dit voornemen concreet gemaakt en deze fietsgids samengesteld. Het is de bedoeling dat we in de komende jaren rondom dodenherdenking vanuit Museum Sjoel Elburg met belangstellenden per fiets een aantal joodse onderduiklocaties bezoeken”, vertelt Bep de Waard-Ruys.

Vrijwilligers fietsten de routes na
Zij is al een aantal jaren bezig met het verzamelen van joodse onderduiklocaties en heeft ook met een aantal families gesproken die joden geholpen hebben. “Het samenstellen van de routes die in de fietsgids staan heb ik samen met mijn echtgenoot gedaan in de afgelopen ‘coronamaanden’. Een aantal vrijwilligers van Museum Sjoel Elburg heeft de routes nagefietst.”

Huize Zwaluwenburg
Tijdens haar onderzoek ontdekte Bep de Waard-Ruys een verrassend gegeven over Huize Zwaluwenburg op ’t Harde. “Het was tot voor kort niet bekend dat in Huize Zwaluwenburg, nabij ’t Harde, tussen eind 1941 en eind november 1942 twaalf joden ondergedoken waren. Ik werd erop attent gemaakt door de Amsterdamse schrijver Richard de Nooy. Zijn moeder werkte in de oorlog in Huize Zwaluwenburg. Begin volgend jaar verschijnt een boek over haar leven en daarin komt de oorlogsperiode ook aan de orde.”

Foto’s:

• Boerderij Klaterweg 1A Doornspijk. In deze boerderij van de familie Van de Berg duikt na de ontdekking van Het Verscholen Dorp Wim Hamburger onder. Hij is de ontwerper en bouwer van één van de negen schuilhutten: de Am-hut, ofwel de Anti-Moffenhut. 
• De Kerkstraat in Oldebroek. In de Kerkstraat in Oldebroek zijn in drie huizen joden ondergedoken geweest.