Opstand vernietigingskamp herdacht (1943-2013)

Op 27 september 2013 openen twee Elburgse musea een gezamenlijke tentoonstelling over het vernietigingskamp Sobibor in Polen. Volgens de laatste gegevens zijn daar 170.165 mensen vermoord, waaronder 34.295 Nederlandse Joden. Aan tien Joods-Elburgse slachtoffers wordt speciale aandacht besteed. De samenstellers van deze bijzondere expositie doen er alles aan om de meest recente vondsten – waaronder de naamplaatjes van twee in Sobibor omgekomen kinderen – in Elburg te exposeren.

De tentoonstelling herdenkt ook een spectaculaire uitbraakpoging uit het concentratiekamp. Op 14 oktober 2013 is het precies 70 jaar geleden dat circa 300 Arbeitshäftlingen erin slaagden uit het vernietigingskamp Sobibor te vluchten. De meesten van hen kwamen om bij de klopjacht die daarop volgde. Ook de Joden die in het kamp waren achtergebleven, werden vrijwel allemaal gedood. De nazi’s besloten na de opstand Sobibor met de grond gelijk te maken. Sobibor leek van de aardbodem verdwenen. Pas sinds de archeologische opgravingen de laatste jaren begint Sobibor de aandacht te krijgen die het verdient. Met het tentoonstellingsproject ‘Sobibor 1943-2013’ willen Museum Elburg en Museum Sjoel Elburg een bijdrage leveren aan de herdenking van deze geschiedenis die nooit vergeten mag worden.

Er reed een trein naar Sobibor
Tussen 2 maart en 20 juli 1943 vertrokken 19 treinen met ruim 34.000 mensen uit kamp Westerbork naar Sobibor. Jules Schelvis (1921) behoorde op 1 juni 1943 tot de 3006 Joden die op transport gingen. Na de oorlog bleek dat hij de enige overlevende van het transport was. Op de tentoonstelling in Museum Sjoel Elburg staat zijn persoonlijke en indringende verhaal centraal. Zijn getuigenissen worden gecombineerd met informatie over de transporten en de levensverhalen van de tien Joodse Elburgers die in Sobibor zijn omgekomen.

Het geheugen van de grond
Museum Elburg licht een tipje van de sluier op van ‘hoe het werkelijk was’ met een internationale tentoonstelling van de archeologische werkzaamheden op het terrein van het voormalige nazi-vernietigingskamp in de jaren 2001-2012. Tijdens dit onderzoek is een deel van de infrastructuur van het kamp gelokaliseerd en beschreven, waaronder Kamp III (massagraven), Kamp II (de weg die naar de gaskamer leidde), het voorkamp en een tiental andere objecten. Met deze kennis kan het verhaal van Sobibor – hoe onvoorstelbaar ook – steeds beter verteld worden.

Samenwerking
Sobibor 1943-2013 komt tot stand door een nauwe samenwerking tussen Museum Sjoel Elburg, Museum Elburg, Museum van het Leczynsko-Wlodawski Merengebied te Wlodawa (Muzeum Pojezierza Leczynsko-Wlodawskiego we Wlodawie), het Nationaal Cultuurcentrum (Narodowe Centrum Kultury), de Stichting voor Pools-Duitse Verzoening (Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie), Herinneringscentrum Kamp Westerbork en de Stichting Sobibor. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie Gelderland en de gemeente Elburg.

SOBIBOR 1943-2013
27 september 2013 – 1 februari 2014
Meer informatie is te lezen op www.sjoelelburg.nl en www.museumelburg.nl.

Elburg, 20 juni 2013