Fré Cohen (1903-1943) was een kunstenares van tekeningen en schilderijen, van grafisch werk als boekomslagen, affiches, brochures en illustraties in tijdschriften. Ze maakte advertenties, ex librissen en geboortekaartjes. Ze is bekend van haar ontwerp van de boekjes met overschrijfformulieren van de Gemeente Giro in Amsterdam, dat nu een stijlicoon is.

De stijl van Fré Cohen werd beeldbepalend voor de Amsterdamse School, de architectuur van de zuidelijke uitbreiding van Amsterdam in de beginjaren van de vorige eeuw. Van Cohens werk gaat een fenomenale zeggingskracht uit – die tot en met 26 april 2023 ervaren kan worden in Museum Sjoel Elburg, op de tentoonstelling van het leven en werk van deze grafisch kunstenares.

Portret
Schrijfster Edith Brouwer (zelf beeldend kunstenares) heeft een interessant portret geschetst van het bewogen en korte leven van Fré Cohen. Cohens ouders waren Joods, maar behalve de vrijdagavondmaaltijd om de sjabbat in te wijden, deden ze er niets aan, ‘want ze hadden met de SDAP en het werk geen tijd om Joods te zijn’, aldus vader Louis. In De letterkast reconstrueert Edith Brouwer het leven van Fré Cohen. Ze schetst niet alleen een prachtig portret van een fenomenaal kunstenaar, maar ook een beeld van de jaren twintig in Amsterdam, gevolgd door de dreiging en de destructieve kracht van het nationaal-socialisme.

Gevaar
Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, wisten de meeste Joodse mensen dat hun leven in gevaar was. Fré gaf les in grafiek, was aangesloten bij de Joodse Raad en had een vrijwaringstempel in haar pas. Maar ze was te bekend om veilig te zijn en kreeg een oproep om zich te melden. Ze dook onder, vijf keer naar een ander adres, en werd uiteindelijk verraden. Dat leidde tot haar dood. ‘Ze was bang in handen van de Duitsers te vallen, bang voor de dood was ze niet.’ Haar ouders en haar broer werden weggevoerd en vermoord.

De letterkast
De titel van Brouwers roman is De letterkast, een platte bak, die alle loden letters (in reliëf en spiegelschrift) bevatte om pagina na pagina een boek- of tijdschrift te kunnen drukken. Het boek is verkrijgbaar in de museumwinkel van Museum Sjoel Elburg.

De letterkast, door Edith Brouwer; uitgeverij Orlando; 192 blz.; € 22,99