Na meer dan vijftien jaar voorzitterschap neemt Kees van den Boogert afscheid van de Stichting Vrienden Sjoel Elburg, die in 2006 werd opgericht ter ondersteuning van Museum Sjoel Elburg. ‘Het is de kunst om het verhaal van de joodse geschiedenis aanschouwelijk te maken en over te dragen op jongere generaties, zodat het gaat leven en de jongeren van nu ook later betrokken blijven op de synagoge en het joodse leven in zijn totaliteit’, zegt hij bij zijn vertrek.

Het is een praktische reden dat Kees van den Boogert afzwaait als voorzitter: hij en zijn vrouw verhuizen naar een appartement in Amersfoort-Vathorst. De afstand naar Elburg wordt dan een maatje te groot. Bovendien is het na zo’n jarenlange inzet voor de vriendenstichting gezond om plaats te maken voor een nieuw gezicht. Kees van den Boogert doet dat van harte en geeft de hamer door aan Han Schenau uit Nunspeet. Opvallend daarbij is dat zowel Van den Boogert als Schenau predikant is in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) – met het verschil dat Van den Boogert emeritus is. Net als in zovele andere kerkgenootschappen bestaat in de CGK een warme verbondenheid met Israël en het jodendom. Bij Van den Boogert zelfs heel sterk, zo komt naar voren in een gesprek met hem en zijn vrouw Hetty.

Telegrafist
C.J. van den Boogert werd in 1946 geboren in Middelharnis in een zeemans- en visserijgeslacht. Het eiland Goeree-Overflakkee was toen nog niet ontsloten. Aanvankelijk trad Kees in de voetsporen van zijn vader en ging hij aan de slag op de grote vaart als telegrafist - ‘een beroep dat niet meer bestaat. Ik heb nog morse geleerd.’ Tegelijkertijd groeide in hem het verlangen om predikant te worden. Toen hij de grote vaart had verlaten en zijn militaire dienstplicht had vervuld, deed hij admissie-examen bij de Theologische Hogeschool in Apeldoorn. Hij moest een vooropleiding klassieke talen volgen om vervolgens theologie te kunnen studeren aan wat nu de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA). Hij trouwde met de eveneens uit Middelharnis afkomstige Hetty Kieviet. Het stel vestigde zich in Apeldoorn. Hetty – ook van CGK-huize – werkte nadat Kees predikant geworden was onder meer als godsdienstdocent en later als teamleider bij Slachtofferhulp Nederland.

Predikant
Tijdens zijn theologiestudie raakte Van den Boogert gefascineerd door de exegese van het Oude en het Nieuwe Testament. In Kampen volgde hij ‘bijbelse theologie’, dat wil zeggen de relatie tussen het Oude en Nieuwe Testament en de intertestamentaire periode. Daar ‘heb ik onder andere het bijvak judaïca gevolgd’, vertelt hij, waarmee het fundament werd verstevigd voor zijn belangstelling voor het jodendom. ‘Dit sloot aan bij mijn liefde voor het Oude Testament.’
Hij was predikant in achtereenvolgens ’s-Gravendeel, Emmeloord en Apeldoorn-Oost en werd in 1995 uitgezonden naar Israël. Vijf jaar lang woonde hij met zijn vrouw in Jeruzalem en leerden zij het Heilige Land goed kennen. In Israël verdiepte zijn inzicht in de wereldwijde veelheid van denominaties, kerken en geloofsbelevingen - van oecumenisch, evangelisch tot reformatorisch, van Russisch tot Grieks, Armeens of Koptisch orthodox.

Luisteren
Van den Boogert was in Israël onderweg met Joden, met Messias-belijdende Joden en met Palestijnse christenen. Met studenten, gehandicapten van Jemima en het destijds in christelijke kring bekende Huis op de Berg. ‘Mijn vertrekpunt was: ik kom om te luisteren en om van daaruit een bijdrage te kunnen leveren aan het herstel van de door de eeuwen heen geschonden relatie tussen Joden en christenen.’ Levend tussen een grote verscheidenheid van kerken ontdekte hij in Israël zowel het betrekkelijke, als ook de grote waarde van zijn eigen kerk. Tevens kwamen de eenheid en verscheidenheid van Joden scherper in beeld.

In Elburg
Nadat het echtpaar terugkeerde in Nederland, vond Van den Boogert in 2002 een plek als verpleeghuispastor in Elburg, waar hij zich ‘als een vis in het water voelde.’ Via de historische vereniging Arent thoe Boecop werd hij al snel ingewijd in de plannen om van de oude synagoge in de markante binnenstad een eigentijds museum te maken. Vanwege zijn interesse in synagoge en jodendom lag het voor de hand dat hij daar een rol in zou krijgen. ‘Ik werd benaderd om onder anderen samen met Huib Kuiper, Piet Wastenecker en (iets later) Rijk van de Poll de Stichting Vrienden van Museum Sjoel Elburg van de grond te tillen ter ondersteuning van Museum Sjoel Elburg.’

Op de kaart
Als voorzitter van het Vriendenbestuur draaide hij van meet af aan mee in het hoofdbestuur van Museum Sjoel Elburg, om zo in alle gezamenlijkheid het Museum Sjoel Elburg op de kaart te zetten. De vriendenclub die onder meer donateurs en sponsors werft, is belangrijk voor het museum: ze is een financiële steunpilaar. Via de Vrienden worden allerlei activiteiten op touw gezet, zoals het aantrekken van vrijwilligers, het organiseren van lezingen en cursussen, het beheer van de museumwinkel en de bibliotheek. Van den Boogert onderstreept het belang van educatie van jongeren, wat in Elburg voortvarend is opgepakt. ‘Verdieping van de kennis van het jodendom is de opdracht van nu’, vindt hij. Zelf verzorgde hij jarenlang cursussen in het bovenzaaltje van de Sjoel over allerlei aspecten van het jodendom.

Naar buiten treden
‘Het sterke punt van ons museum is dat we de plaats van het jodendom in de mediene en de waarde hiervan in het verleden en ook voor ons in het heden, onder de aandacht hebben kunnen brengen. Ik heb me bij die missie altijd goed thuis kunnen voelen’, zegt de vertrekkend vriendenvoorman. Hij hoopt dat de Stichting Vrienden van Museum Sjoel Elburg in de toekomst het cursusaanbod en de lezingen onverminderd kan laten doorgaan. ‘Dat is belangrijk voor je donateurs en je treedt er als museum mee naar buiten.’ De eerlijkheid gebiedt hem te zeggen dat het geen gemakkelijke opdracht is om in een seculiere wereld de belangstelling voor het jodendom aan te wakkeren. ‘We zijn een verhalenmuseum met heel vaak wat oudere bezoekers. Het is de kunst om het verhaal van de joodse geschiedenis aanschouwelijk te maken en over te dragen op jongere generaties, zodat het gaat leven en de jongeren van nu ook later betrokken blijven op de synagoge en het joodse leven in zijn totaliteit.’

Wisselexposities
Een ander punt zijn de wisseltentoonstellingen waarmee Museum Sjoel Elburg telkens een nieuw publiek aanboort en die aan het jodendom zijn gerelateerd. ‘Je kunt de veelkleurigheid van het jodendom naar voren brengen in lezingen, cursussen en kunstvormen. Bij elke kunstvorm hoort een verhaal, zoals ook bij elk aspect van de synagoge een verhaal hoort. Als verhalenmuseum gericht op de mediene, de provincie, is ons museum een mooie aanvulling op het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Het karakteristieke van de mediene krijgt er een extra accent.’

Sjema
Aan de zijde van Kees van den Boogert stond immer zijn vrouw Hetty. Beiden hebben over het jodendom veel geleerd tijdens hun verblijf in Israël. Het Sjema ‘Hoor Israël, de Heer is onze God, de Heer is de enige (de Heer is een)’ zal hen in Amersfoort-Vathorst onverminderd blijven aanspreken. De hechte band die er met Elburg was, wordt fysiek dan wel verbroken, maar zal in hun hart een plaats blijven houden.