“Else Berg speelt met de ruimte en zet de dingen die zij belangrijk vindt precies zó neer zoals zij dat wil. Net als Chagall, die alles in de ruimte plaatst, onafhankelijk van het perspectief”, zo typeerde kenner Willem de Winter een doek van Else Berg in “Tussen Kunst en Kitsch”.

Een schilderij van kunstenares Else Berg werd woensdag 22 april 2020 in de uitzending Tussen Kunst en Kitsch besproken. Het doek toont een circusvoorstelling in de kenmerkende kleuren van de Bergense School, waartoe Else Berg wordt gerekend.

Parijs
Else Berg werd in 1877 geboren in Ratibor, in het voormalige Duitse Opper-Silezië. Zij ontwikkelde zich tot een succesvol schilder. In 1908 ontmoette zij in Berlijn haar Nederlandse neef Mommie Schwarz uit Zutphen. Sindsdien waren ze onafscheidelijk. Ze gingen naar Parijs en maakten daar kennis met de avantgardistische stromingen zoals het luminisme, het fauvisme en het prille kubisme. Het paar werkte in de Belgische mijnstreek bij Luik, waar ze vooral fabriekscomplexen en -arbeiders op het doek vastlegden.

Amsterdam, Bergen
De twee streken rond 1910 in Amsterdam neer en daarna in Bergen. Else, intussen genaturaliseerd tot Nederlandse, behoorde net als Mommie Schwarz tot de Bergense School, een expressionistische (klassiek moderne) stroming in de Nederlandse schilderkunst, die zich kenmerkt door een bepaald kleurgebruik: bruine en aardetinten. “Het zijn de kleuren van die tijd, we vinden die nu een tikje somber, een beetje stemmig”, aldus Willem de Winter in de uitzending. Hij roemde de bijzondere uitstraling van het aangeboden doek, “het mooie kleurverloop, waardoor het een aureoolachtig effect heeft.”

Middenin het culturele leven
Else Berg en Mommie Schwarz waren bevriend met allerlei kunstenaars, van Charley Toorop tot Piet Mondriaan. Ze mengden zich volop in het culturele leven en volgden de ontwikkelingen in de kunst op de voet. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd hen het maken van kunst gedwarsboomd. Op 12 november 1942 werden ze opgepakt in hun huis in Amsterdam en via Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz waar ze direct na aankomst werden vermoord.

Elburg
Werk van Else Berg en Mommie Schwarz wordt tot en met 28/29 november 2020 tentoongesteld in Museum Sjoel Elburg. Als deel van de tentoonstelling “Vermoorde kunst” die samen met het Noord-Veluws Museum in Nunspeet wordt georganiseerd.