Dinsdag t/m zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur geopend

‘t Harde – Zwaluwenburg 4 – Huize Zwaluwenburg – Inrichting Stichting Geziena Hendrika Wesselink-Veneman

In 1939 wordt Huize Zwaluwenburg een inrichting voor vrouwen met psychische problemen. Het initiatief gaat uit van de Stichting Geziena Hendrika Wesselink-Veneman. Deze stichting staat onder leiding van dominee Wouter. L. Slot.

De dagelijkse leiding van de inrichting in Huize Zwaluwenburg is in handen van zuster Bertha Boerema. Ze wordt geassisteerd door enkele verpleegkundigen en leerling-verpleegkundigen. Voor de medische zorg is dokter Evert van Schothorst verantwoordelijk. Hij is de schoonzoon van dominee Slot. Vanaf 1941 neemt de inrichting ook joodse onderduikers op. Dat zijn onder anderen:

- Malchen ‘Ammy’ Herschel-Weijel uit Zwolle

- Textielhandelaar Max Hes en zijn vrouw Ilse uit Zwolle

- Twee dames uit Zwolle. Vermoedelijk de zusters Regina en Auguste de Levie

- De kleuters Jons en Koosje Bouwman uit Haarlem

- De negenjarige Nico en de zesjarige Louk Israëls uit Zwolle

- De vierjarige tweeling Johnny en Willy Heijmans uit Haarlem

- De tiener Carrie (achternaam onbekend) uit Amsterdam

Max Hes heeft in de oorlog een dagboek bijgehouden, waarin ook de periode op Zwaluwenburg wordt beschreven. Max vertrouwt het personeel. Zij bezorgen ook zijn post van en naar Zwolle. Van de patiënten is hij niet zeker. Regelmatig gaan er patiënten vandoor en het risico dat ze bij de Duitsers gaan klikken is niet ondenkbaar.

Zijn argwaan blijkt terecht: op 20 november 1942 lopen opnieuw enkele patiënten weg. Ze gaan naar het legerkamp op ’t Harde, waar een Duitse commandopost is. De Duitsers gaan diezelfde avond naar Zwaluwenburg voor een razzia. Gelukkig wordt het personeel van de inrichting tijdig gewaarschuwd. De onderduikers vluchten onmiddellijk weg. Dezelfde avond staan de Duitsers op de stoep en doorzoeken het huis. Hoewel er bij de huiszoeking geen ongeregeldheden zijn aangetroffen, wordt een aantal personeelsleden gearresteerd. Ze worden enige tijd later weer vrijgelaten. Zwaluwenburg komt echter wel onder verscherpt toezicht van de Duitsers.

In de jaren die volgen zijn er, voor zover bekend, geen joden meer in Huize Zwaluwenburg ondergedoken. Er zijn wel illegale activiteiten. Het verzet maakt onder meer gebruik van de kelder en houdt daar ook enige tijd een verrader gevangen.

Bron:

- Richard de Nooy


Huize Zwaluwenburg