Sinds jaar en dag vertellen Marijke Weterholt en Jetse Kuipers leerlingen van basisscholen en van het voortgezet onderwijs over het Joodse leven in Elburg. Ze doen dat op bevlogen wijze in Museum Sjoel Elburg, aan de hand van een leskoffer en een bezoek aan de Joodse begraafplaats op de vestingwal.

‘Vanuit de Erfgoedleerlijn ontvangen we de basisschoolklassen van groep 7 en 8 in de educatieruimte. Meestal bestaat de groep uit zo’n 25 leerlingen. Het voortgezet onderwijs bezoekt ons soms met groepen van meer dan 100 leerlingen tegelijk’, aldus Marijke Weterholt en Jetse Kuipers.

Negen keer
Marijke is sinds 2008 verbonden aan Museum Sjoel Elburg en doet hoofdzakelijk educatie. Ze is oud- onderwijzeres en lesgeven is haar op het lijf geschreven. Ze brengt met overtuiging de aspecten van het jodendom en het verhaal van de Elburger Joden, sinds 2011 samen met Jetse Kuipers, eveneens een oud-onderwijzer. ‘Het is voorgekomen dat we negen keer achter elkaar hetzelfde verhaal aan leerlingen van het voortgezet onderwijs moesten vertellen’, voegt Jetse er laconiek aan toe.

Leskoffer
Er komt heel wat kijken bij educatie: je begeleidt leerlingen in de filmzaal, de tentoonstellingsruimte en de Joodse begraafplaats. Tijdens het bezoek van een school aan Museum Sjoel Elburg worden de leerlingen ontvangen en gaan naar de educatieruimte. Marijke heeft de geopende leskoffer op tafel staan. Aan de hand van wat daarin zit, presenteert ze haar verhaal over het jodendom. Marijke: ‘We laten filmpjes zien en foto’s van Joodse gebruiken zoals Bar Mitswa. We tonen de gebedsriemen, een talliet, de Thora en andere attributen. De Joodse gewoonten en feestdagen passeren de revue; afhankelijk van de tijd van het jaar komen de feestdagen aan bod, waaronder de Sjabbat, een wekelijks terugkerende feestdag.’ Jetse sluit dit gedeelte af met het blazen op de sjofar (Rosh Hasjana): https://youtu.be/D8dsnF4WlOo

Onderduik
Daarna is het Purimfeest het opstapje naar de Tweede Wereldoorlog, Anne Frank, de kampen en Gerda Steinhauer, die uit Elburg kwam. ‘Met behulp van een fotocollage vertellen we over de Joodse kinderen die in Elburg ondergedoken zijn geweest, onder wie Leni Duijzend die op de verjaardag van Anne Frank was toen Anne haar dagboek kreeg’, vervolgt Marijke.

Opdrachten
In de ruimte van de permanente tentoonstelling worden de jongelui aan het werk gezet. Ze krijgen opdrachtkaarten en moeten daarmee aan de slag. Marijke en Jetse: ‘Het bezoek wordt afgesloten door Jetse met een bezoek aan de Joodse begraafplaats. Een bezoek van scholieren duurt ruim anderhalf uur. De jongelui zijn zeer geïnteresseerd in met name de Tweede Wereldoorlog. Anne Frank (van wie 75 jaar geleden het dagboek uitkwam) zegt ze over het algemeen wel wat. De reacties zijn positief, meestal vinden ze het bezoek aan de sjoel leerzaam en heeft dat indruk gemaakt. Als er ouders bij zijn, zeggen die achteraf nogal eens dat ze iets gehoord hebben wat ze nog niet wisten en dat is voor ons een mooie opsteker.’

Wuppertal
Dit voorjaar kwam er voor het eerst een klas uit Wuppertal op bezoek en ging het ‘auf Deutsch’. Marijke: ‘De lerares was acht jaar geleden hier ook op bezoek geweest en erg onder de indruk geraakt. Ze zei tegen Jetse: “U heeft ons toen meegenomen naar de Joodse begraafplaats.” Met deze groep werd ook nu de begraafplaats bezocht.'

Muisstil
Doorgaans komen er weinig vragen uit een groep scholieren van het voortgezet onderwijs. Marijke: ‘Onlangs stelde een jongen van het Van Kinsbergen College echt een heel goede vraag. “Hoe konden de Duitsers weten dat je Joods was?” En eens verklaarde een leerling van een basisschool heel plechtig: “Ik geloof in de Here Jezus Christus.” Daarop vertelde ik dat Jezus een Jood is en ooit door Maria gevonden werd in de Tempel waar Hij les kreeg uit de Thora.’ Over het bezoek aan de Joodse begraafplaats geeft Jetse aan dat leerlingen 'muisstil zijn als er over symbolen op de grafstenen en onderduikers zoals Joop Cohen wordt verteld.’

Versterking gevraagd
Tijdens de coronaperiode kwamen de scholieren niet naar Elburg, maar gingen Marijke en Jetse enkele malen op locatie, onder andere in Wapenveld en Wezep. Marijke en Jetse vormen de spil van de educatie van Museum Sjoel Elburg. Ze worden ondersteund door Mirjam Samson, Teun Breen, Bert Rodenburg en Huib Kuiper. Ze zijn beiden zeventigplus, gezond van lijf en leden en fris van geest, maar benadrukken dat uitbreiding van de educatiewerkgroep bijzonder welkom is. ‘We zouden wel meer versterking willen hebben van mensen die het verhaal willen vertellen.’

Programma
De scholen die gebruik maken van de “Erfgoedleerlijn” (cultuurmakelaar gemeente Elburg) en “Reizen in de tijd” (cultuurmakelaar Noordwest-Veluwe) melden zich bij Jetse aan, de scholen daarbuiten bij Marijke. Jetse maakt vervolgens een rooster. Zij ontvangen de scholen bij voorkeur op maandagmorgen.

Ga voor de volledige informatie over een bezoek van scholen aan Museum Sjoel Elburg naar:
https://sjoelelburg.nl/aanbod-onderwijs/