Mr. dr. Leopold Landsberger (1887-1949) en zijn echtgenote Elli Landsberger-Stiasnij (1887-1980) duiken in 1942 onder in Wezep, in het zomerhuis Mexico van mr. dr. A.M. Joekes op Bovenheigraf 113. Het joodse echtpaar Landsberger heeft zich met hun zoon Klaus en dochter Ruth in 1937 vanuit Berlijn in Den Haag gevestigd. Leopold is advocaat en gespecialiseerd in het internationaal recht. In Den Haag gaat hij ook aan de slag als advocaat en behartigt onder meer de zaken van gevluchte Duitse joden. In 1940 verhuist het gezin Landsberger naar Zeist. Vanwege zijn werkzaamheden voor de Joodse Raad ontvangt Leopold een Sperre, een vrijstelling van deportatie. Klaus en Ruth, die in maart 1942 gehuwd is met een niet-joodse man, verhuizen in 1942 naar Voorthuizen, naar een boerenbedrijf. Ook zij hebben een Sperre. Wanneer de deportaties van start gaan, helpt Landsberger joden die een beroep op hem doen aan onderduikadressen. Ook zelf besluit hij om, samen met zijn vrouw, onder te duiken. Ze kunnen terecht in Wezep, bij de Haagse familie Joekes. Hun zomerverblijf is groot genoeg, het bevat tien slaapplaatsen.

In 1942 heeft de familie Joekes zich om veiligheidsredenen in het zomerhuis in Wezep terug getrokken. Dolf Joekes is vanaf 1925 lid van de Tweede Kamer voor de Vrijzinnig-Democratische Bond. Hij is als fractievoorzitter betrokken bij het illegale Politiek Convent. De Duitsers weten hem echter ook in Wezep te vinden en op 4 mei 1942 wordt hij gearresteerd en overgebracht naar kamp Sint-Michielsgestel. Daar zijn op dat moment 460 toonaangevende Nederlanders geïnterneerd. De nazi’s denken met deze mensen als onderpand het Nederlandse verzet in de greep te hebben en stellen dat zij bij onrust in het land gefusilleerd zullen worden. Eind 1942 wordt Joekes vrijgelaten. In april 1943 wordt hij opnieuw gearresteerd en overgebracht naar het Oranjehotel, de Scheveningse gevangenis, en een jaar later naar kamp Buchenwald. Daar verblijft op dat moment ook zijn zoon Dolf jr. die tijdens een poging om naar Engeland te ontkomen in de Pyreneeën is gearresteerd.

Zoon Theo Joekes is vanaf 1942 ook in het zomerhuis Mexico. Hij verblijft meestal in het nabijgelegen bijgebouw De Kijkuit. Voor het illegale letterkundig tijdschrift Lichting, dat in 1942 en 1943 wordt uitgegeven door studenten uit Utrecht en Amsterdam, verricht hij redactiewerk en schrijft hij proza en poëzie. Hij wordt in november 1944 door de Duitsers gearresteerd en moet helpen graven aan de IJssellinie. Een maand later ontsnapt hij en duikt onder tot de bevrijding.

Leonard Landsbergen is niet bang. Als hij eind 1944 hoort dat een grote groep Rotterdamse mannen niet ver van zijn onderduikadres als dwangarbeiders in ‘Lager Wezep’, de huidige Prinses Magrietkazerne, verblijft, gaat hij met een vals persoonsbewijs, onder het mom van tolk, naar hen toe. Hij onderhoudt voor hen contact met het thuisfront en treedt op als koerier. Leonard en Elli overleven de oorlog in Wezep, ook hun kinderen overleven de oorlog.

Dolf Joekes en zijn zoon Dolf jr. overleven kamp Buchenwald en komen in mei 1945 terug naar Wezep. Joekes stapt over naar de Partij van de Arbeid en is van 1948-1952 minister van Sociale Zaken. In 1952 wordt hij lid van de Raad van State.

Leopold Landsberger gaat na de bevrijding terug naar Zeist en bouwt zijn advocatenpraktijk weer op. Hij is een van de eersten die wordt genaturaliseerd tot Nederlander. Naast zijn drukke praktijk doet hij onderzoek naar de joodse slachtoffers van het naziregiem. Voor het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis verricht hij, samen met mr. A. de Haas en dr. K. Selowsky, onderzoek naar het lot van de joden die naar Sobibor en Auschwitz zijn gedeporteerd. Hun rapporten dienen als uitgangspunt van de door het Rode Kruis afgegeven overlijdensverklaringen.
Leopold Lansberger studeert in zijn schaarse vrije tijd aan de Leidse universiteit voor de Nederlandse meestertitel. Met succes: begin februari 1949 rond hij de studie af. Twee weken later overlijdt hij onverwachts.

Bronnen:

- Arolsen Archief, Bad Arolsen in Duitsland

- Biografisch Portaal van Nederland

- Centraal Registratiebureau voor Joden, Collectie United Holocaust Memorial Museum (Dutch Survivor Lists) te Washington

- Joods Biografisch Woordenboek

- Nieuw Israëlitiesch Weekblad, 11 maart 1949