Bij de bevrijding van ’t Harde verblijft de uit Eindhoven afkomstige jodin Rosalie Monnickendam-Wijnbergen op Huize Schouwenburg. Ze is daar onder de hoede van mevr. T. Pegman-Kraayeveld. Mevrouw Pegman is lerares aan de christelijke lagere school op ’t Harde en actief in het verenigingsleven van het dorp. Wat ze op Huize Schouwenburg doet is niet bekend. Helpt ze freule Jacoba Catharina van Sytzama?

Wanneer Rosalie in Huize Schouwenburg is ondergedoken is (nog) niet bekend. Haar echtgenoot David Monnickendam en haar zoon Fred overleven de oorlog ook. Haar zoon Jacques is op 2 april 1945 omgekomen in Dachau.

In Huize Schouwenburg is in september 1944 burgemeester mr. G.A.F. baron van Lynden met zijn gezin ondergedoken. Hij krijgt regelmatig bezoek van de Elburgse wijkzuster Deliana Verhoef. Ze is actief betrokken bij het onderduiken van joden en houdt hem op de hoogte van de gebeurtenissen in Elburg. Twee keer neemt ze achterop haar fiets de Engelse legerpredikant George A.F Pare mee. Hij is in oktober 1944 bij haar vader Lambertus Verhoef op Beekstraat 48A ondergedoken. In Elburg heeft hij de identiteit van doofstomme evacué uit Arnhem. Met het burgemeesters echtpaar kan Pare onbekommerd Engels spreken en hij leent Engelse literatuur van mevr. Van Lynden.

In het voorjaar van 1945 wordt Huize Schouwenburg door de Duitsers gevorderd en ingericht als veldhospitaal. De onderduikers moeten verdwijnen. Deliana Verhoef steekt de burgemeester in verpleegstersuniform en neemt hem op haar fiets mee naar Elburg, naar de familie Kroese in de Ellestraat. Op de deur van hun huis heeft ze een bordje met ‘roodvonk’ laten bevestigen. De Duitsers zijn daar als de dood voor. Van Lynden wordt verteld dat hij na de bevrijding op non-actief zal worden gesteld. De zuiveringscommissie moet eerst vaststellen of hij niet teveel met de Duitsers heeft samengewerkt. Na een aantal weken wordt vastgesteld dat voor een schorsing geen gronden zijn en wordt Van Lynden weer als burgemeester van Elburg benoemd.

Volgens de verhalen was er ook een joods echtpaar op de zolder van Huize Schouwenburg ondergedoken.

Bronnen:

- Bakker, F.J. ‘Schouwenburg. Van Baronnengoed tot Evangelisch Centrum’, in Tussen IJsselvliedt en Essenburg.
Landgoederen op de Veluwe (Wezep 1999)

- Bakker, Mariëlle, Kastelen in oorlogstijd, Masterscriptie Architectuurgeschiedenis en Monumentenzorg (UvA
2010)

- Waard-Ruijs, Bep, Wanneer komt de bevrijding? Oudheidkundige Vereniging Arent thoe Boecop te Elburg, uitgave nummer 101 (Wezep 2015)

- Centraal Registratiebureau voor Joden, supplement A2, Collectie United Holocaust Memorial Museum (Dutch Survivor Lists) te Washington