Begin september 1943 duikt de tweejarige Bertha Bromet onder bij Herman en Elisabeth van Essen-Kuiper, Zuiderzeestraatweg Oost 39 te Oostendorp. Ze is in mei met haar tante en nichtje ondergedoken bij de familie Flier in Oldebroek. Haar ouders Jacques en Annie Bromet-Nabarro zijn ondergedoken bij de familie Van de Kruisweg in Oldebroek.

Eind augustus ’43 worden Annie en Jacques tijdens een razzia gearresteerd. Paniek bij de familie Flier: Blanche en de meisjes moeten zo snel mogelijk naar een ander onderduikadres. De kans is namelijk groot dat Annie en Jacques bij een hardhandig verhoor het onderduikadres van hun dochtertje Bertha prijsgeven. Het meisje wordt naar de familie Bos gebracht. Daar heeft ze het niet naar haar zin. Bertha duikt daarna onder bij het echtpaar Van Essen in Oostendorp. Herman van Essen vertelt aan de buren dat ze een dochtertje van zijn zus is. Haar man is zeeman en ver van huis. Herman doet alsof hij Bertha heeft geadopteerd en laat haar in zijn trouwboekje bijschrijven.

Bertha overleeft de oorlog bij de familie Van Essen. Jacques en Annie zijn na hun arrestatie overgebracht naar het Huis van Bewaring in Arnhem. Annie vertelt later: ‘Ze wilden weten waar mijn dochter Bertha was.
Ik zei dat ik dat niet wist en al zou ik dat geweten hebben dan had ik dat uiteraard nog niet gezegd’. Vanuit Arnhem worden Annie en Jacques naar Westerbork gebracht en op 8 februari 1944 gedeporteerd naar Auschwitz. Jacques is op 30 juni vermoord. Annie wordt in 1945 gedeporteerd naar Bergen-Belsen. Dat kamp overleeft zij. Na haar bevrijding verblijft Annie eerst in een noodhospitaal. Na enkele maanden reist ze naar de familie Flier in Oldebroek. Daar ziet ze Bertha terug.

De verbandstoffenfabriek van Jacques is in 1943 overgenomen door zijn broer Ben Bromet. In het souterrain vergaderen de Vrije Groepen Amsterdam, een federatie van verzetsgroepen die zich toeleggen op het onderbrengen en verzorgen van joodse onderduikers. Ben Bromet levert verbandstoffen en farmaceutische producten aan het verzet.

Na de oorlog eist Annie het bedrijf van haar man met succes op. Tot groot ongenoegen van haar zwager. Er ontstaat verwijdering tussen Annie en de Bromets. Filmmaker Frans Bromet, de zoon van Ben, gaat op onderzoek uit en maakt in 2015 een documentaire over deze familievete voor het tv-programma 2Doc, getiteld: ‘Welkom thuis’.

Bronnen:

• Norel, Willem van, Joods leven in Elburg (Wezep 2014)
• Visser, A. (red.), ‘In ’t hol bij de familie Flier’ en ‘Waarom verborgen we onderduikers’ in: Oldebroek in oorlogstijd. Schuilplaats voor vreemdelingen’ (Wezep 1995)
• Digitaal Joods Monument