Van 10 januari t/m 14 maart 2020 presenteert Museum Sjoel Elburg de expositie ‘Waarom schrijf je me niet’ Met brieven en briefkaarten uit getto’s en nazikampen, dagboekfragmenten, foto’s en filmpjes vertelt de tentoonstelling over de vervolging van joden, Roma, Sinti en tegenstanders van de nazi’s in de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog.

‘Ik denk dat ik dezer dagen met vakantie ga en horen jullie dan later van me’, schrijft Wolfgang Maas op 5 november 1942 aan zijn verloofde Thea Windmuller, die in Friesland ondergedoken zit. Met deze mededeling laat Wolfgang weten dat hij ook in onderduik gaat.

Vijf mensen
De Nederlands-Duitse reizende tentoonstelling ‘Waarom schrijf je me niet’ gaat over vijf mensen tijdens hun leven voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog: een joodse jonge man, een verzetsman, een joods pubermeisje en een vluchteling uit Duitsland en zijn vriendin. We volgen hen door kampen en getto’s in Polen tot aan hun dood of bevrijding. De expositie laat zien hoe zij van hun privacy en identiteit werden beroofd, dat zij geen idee hadden wat hen te wachten stond en geen mogelijkheid hadden aan hun lot te ontkomen.

Filmpjes
De levensverhalen van de hoofdpersonen worden in korte filmpjes verteld door vier vertellers. Zij gaan in op de vraag welke betekenis die verhalen hebben voor het hier en nu. In een stemhokje leggen zij actuele dilemma’s voor over communicatie, vrijheid van meningsuiting, privacy toen en privacy nu op internet, vluchtelingen. Het zijn geen gemakkelijke kwesties, er zijn geen pasklare antwoorden.

Vertellers
Een van de vertellers is de in 1992 in Suleimaniya (Irak) geboren Duitse acteur Rauand Taleb. Als vijfjarig jongetje vlucht hij met zijn familie naar Duitsland. Hij vertelt over Wolfgang Maas, de joodse jongen die op 16-jarige leeftijd vanuit Duitsland naar Nederland vlucht. Daar krijgt hij verkering met de joodse Thea Windmuller.

‘Ze wagen hun leven voor mij’
Wat begint als een prachtig romantisch verhaal, eindigt verschrikkelijk. Samen ondergaan Wolfgang en Thea de jodenvervolging in Nederland, die hen er uiteindelijk toe dwingt onder te duiken. Thea noteert in 1943 in haar dagboek over het verzet: ‘Wat zijn de mensen goed, waar ik nu ben, ze wagen hun leven voor mij. Wat zullen de straffen worden voor de mensen die ons herbergen, de doodstraf, een kogel.’

Nadenken
We kunnen ons nauwelijks voorstellen wat er tussen 1933 en 1945 gebeurd is, hoe dat heeft kúnnen gebeuren. We kunnen ook niet weten wat we zelf hadden gedaan. Wat de tentoonstelling wil bereiken, is dat we nadenken over de keuzes die we nu maken als het gaat om vrijheid, democratie en medemenselijkheid (meer informatie: www.pudv.nl en www.lottyvefferfoundation.nl).